Formaldehitin İnsan Vücudundaki Zararları Nelerdir?

Formaldehit kimyada, “aldehitlerin en basit üyesi” olarak tanımlanır. Metanal, formol ve formalin adıyla da tanınan formaldehit esasen zehirli bir gaz olup, renksizdir. Tüm gelişmiş canlılarda doğal olarak üretilmektedir. Bu organik bileşik, ayrıca kimyasal formüllerle de elde edilebilmektedir. Genellikle sulu çözelti halinde kullanılır. Keskin ve “yakan” bir kokuya sahiptir. Çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Tıptan tarıma ve sanayiye kadar kullanımı son derece yaygındır. Yüksek miktarlı ve bilinçsiz kullanımında kanser başta olmak üzere pek çok hastalığa sebep olmaktadır. Formaldehitin insan vücudundaki zararları nelerdir, ayrıntılı bir şekilde açıklayalım...

Formaldehit Ne İçin Kullanılır?

Metil aldehit ya da formik aldehit olarak da bilinen formaldehit, kimya endüstrisinden yaygın üretilen ve kullanılan maddelerdendir. Kullanım amacı, kullanıldığı sektöre göre farklılık arz edebilmektedir. Dezenfektan olarak kullanılabildiği gibi, kaplamalarda ya da koruyucu materyallerde de kullanılabilmektedir. Pek çok endüstriyel ürünün üretilmesinde “ara madde” konumunda da bulunmaktadır.

Formaldehit Kullanım Alanları

Hem gaz hali hem de sıvı çözeltisi endüstride geniş bir yelpazede kullanılan formaldehitin kullanıldığı alanların bazıları kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Tıp ve tarım sektöründe kullanılmaktadır.
• Temizlik ürünleri ve yapı kimyasallarında kullanılmaktadır.
• Temizlik malzemeleri imalatında formalin kullanılır.
• Tekstil sektöründe kullanılır.
• Kimya sektöründe kullanılır.
• Yapı sektöründe ve mobilya sektöründe kullanılır.
• Hayvancılıkta, balık çiftliklerinde, mantar yetiştiriciliğinde ve daha pek çok sektörde dezenfektan amaçlı kullanılır.
• Kozmetik sektöründe, kişisel bakım ürünlerinde kullanılmaktadır (tavsiye edilmez).

Formaldehit Zehirler Mi? Formaldehit Nasıl Zehirler?

Gaz hali ve sıvı hali farklı işlevsel alanlarda kullanılan formaldehit, gaz haliyle solunum yoluyla zehirleyebildiği gibi; sıvı çözeltisinin yanlışlıkla içilmesi ya da deri tarafından emilmesi yoluyla da zehirleyebilmektedir.

Formaldehit kullanılan endüstriyel ürünlerin kullanılması, formaldehit ile üretilen mamuller ile uzun süre temas edilmesi de zehirlenmeye sebep olabilir. Formaldehit zehirlenmesi, formaldehitin kullanıldığı miktar, formaldehite maruz kalınan süre vb. gibi pek çok etkene bağlı olarak değişmektedir.

Formaldehit Kozmetik Ürünlerde Kullanılıyor Mu?

Formaldehitin kozmetik ürünlerde kullanılması tavsiye edilmemesine rağmen, özellikle saç bakım (duş jeli, şampuan) ürünlerinde ve oje vb. gibi diğer kozmetik ürünlerde yasal sınırları aşmamak üzere belirli ürünlerde kullanılıyor. Formaldehitin kozmetik ürünlerde kullanılma amacı genellikle “koruyucu” olarak ve ürünün raf ömrünü uzatma odaklıdır.

Ürünlerinde formaldehit kullanan kozmetik markaları, formaldehit varlığına söz konusu ürünün ambalajında “içindekiler” bölümünde açıklık getirmek durumundadırlar. Muhteviyatında formaldehit barındıran ürünleri kullanmak istemeyen tüketiciler, bu konuda bilinçli davranarak ürünlerin barındırdığı bileşenleri incelemelidirler.

Formaldehit bazı saç bakım ürünleri ve saç boyalarında da kullanılabilmektedir. Başta saç düzleştiricilerde rastlanılan bu madde, Brezilya fönü işleminde de maruz kalınan bir kimyasaldır ve insan sağlığı için tehlikelidir. Bu anlamda açıklık getirilen bu ürünlerin kullanımı insan vücudundaki olası ve uzun vadeli olumsuz etkileri sebebiyle tartışmaya açıktır. Temiz kozmetik ürünler ne suretle olursa olsun formaldehit maddesini bir formülde kullanmaz. Kullanılması gerekli formüllerin yapılmasını ve bu tür ürünlerin piyasaya sürülmesini de reddeder.

Formaldehitin İnsan Vücudundaki Zararları Nelerdir?

Formaldehitin insan vücuduna zararları “saymakla bitmez” demek abartı olmayacaktır. Kullanım alanı son derece geniş olan bu ürün, insan sağlığını yakinen tehdit etmektedir. En basit alerjik reaksiyonlardan, ölümcül kanser türlerine kadar pek çok hastalığın müsebbipleri arasında formaldehit başı çekmektedir. Formaldehitin insan sağlığına zararları maddeler halinde aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Formaldehitin buharı gözlerde kaşıntıya neden olmaktadır.
• Formaldehit saç bakım ürünlerinde kullanıldığında kafa derisi yanıklarına neden olabilmektedir.
• Formaldehit yine saç bakım ürünlerinde kullanıldığında; saç dökülmelerine, saç kırana ve kafa derisi tahrişine neden olabilmektedir.
• Formaldehit göz hassasiyetine, gözlerde sulanmaya ve kızarmaya sebebiyet verebilmektedir.
• Formaldehit geniz yanması yapmakta, burun tıkanıklığına sebep olmaktadır. Formaldehite fazlaca maruz kalındığında burun içi tahrişi ve burun içi florası bozulmasına neden olur.
• Ojelerde bol miktarda bulunan formaldehit tırnak yapılarının bozulmasına ve tırnakların kırılmasına da sebebiyet vermektedir.
• Formaldehite uzun süre maruz kalınması dudak kuruması ve cilt kuruması gibi durumların ortaya çıkmasına neden olur.
• Formaldehit boğazda gıcık hissine sebep olur ve boğazda yanma yapar.
• Formaldehit baş dönmesinin yanı sıra mide bulantısına da sebebiyet vermektedir.
• Sebepsiz uyuklamanın altında formaldehite maruz kalma yatabilir.
• Deri döküntüsü, alerjik reaksiyonlar, kaşıntı ve diğer pek çok deri hastalığının müsebbipleri arasında formaldehit önemli bir yer tutmaktadır.
• Astım krizi, nefes alıp vermenin düzensizleşmesi gibi solunum yolunu doğrudan etkileyebilecek sorunlar formaldehitin zararları arasındadır.
• Formaldehite uzun süre maruz kalınması vücutta uçuklar çıkmasına sebebiyet verir.
• Uyku düzeninin bozulması ve horlamaya neden olma, formaldehitin zararlarındandır.
• Formaldehit özellikle bebeklerde, çocuklarda, ergenlik çağındaki gençlerde akciğer gelişimine zarar verir.
• Düzenli ve sürekli formaldehite maruz kalınması, önlenemeyen kronik baş ağrılarına neden olmaktadır.
• Yaş ve cinsiyet fark etmeksizin akciğer kapasitesini düşüren formaldehit kaliteli nefes alıp vermenin önüne geçer. Buna bağlı olarak vücudun yeterli oksijene ulaşması kısıtlanır ve kandaki oksijen miktarı düşerek diğer pek çok hastalık tetiklenir.
• Yapılan araştırmalar formaldehitin sinüzite neden olan etkenler arasında yer aldığını da göstermiştir.
• Formaldehit, insan sağlığına verdiği büyük zararlar nedeniyle sosyal yaşamı doğrudan etkilemekte ve hayat kalitesini de bozmaktadır.
• Formaldehitin insan sağlığına verdiği en büyük zararlardan biri de hiç şüphesiz kanserdir. Burun kanserinden akciğer kanserine, gırtlak kanserinden beyin tümörü oluşumuna ve diğer pek çok kanser çeşidine kadar formaldehitin tetikleyici rol üstlendiği bilinmektedir.

Formaldehitin insan vücudu için nasıl bir tehlike potansiyeli barındırdığını yukarıdaki maddelere ek olarak şu örnekle de açıklamak vurgulayıcı ve dikkat çekici olacaktır. Kamuoyunda dönem – dönem sıkça yer alan “sahte içkiden ölüm” vakalarında gerçekleşen “ölüm” olayının esas müsebbibi “formaldehittir” demek yanlış olmaz. Şöyle ki:

Sahte içki üretiminde etil alkol yerine genellikle metil alkol kullanılmaktadır. Sahte içkinin tüketimi ile vücuda alınan metil alkol karaciğerde parçalanarak vücut tarafından formaldehite dönüştürülmektedir. Zehirli bir gaz / çözelti olan formaldehit ise insan vücudunu kısa sürede etkisi altına almakta ve sonucu genellikle ölüme kadar giden reaksiyonlara sebebiyet vermektedir.

Formaldehit konusunda bilgi sahibi olmak ve formaldehit maddesinin kozmetik ürünlerde karşımıza çıkacak etiket isimleri için inceleyiniz.

FORMALDEHYDE - Formaldehit Teknik İsimleri

• Formaldehyde (INCI)
• Formalin
• Formic Aldehyde
• Merthaldehyde
• Methanal
• Methyl Aldehyde
• Oxomethane
• Oxymethylene